Ouderen, dementie en kunstzinnige therapie
Met ouderen werken, ook met ouderen met verschillende gradaties in dementie, is geen evidentie. Toch ben ik enorm dankbaar dat ik met deze bijzondere doelgroep kan werken. Bovendien leer ik heel veel bij. Over mezelf, over de ander, over de werking van onze psyche en hoe ik de magie van mijn intuitie nog meer kan volgen.
Want hoe ga je om met iemand met geheugenverlies, met iemand die het contact met de werkelijkheid verliest, telkens opnieuw hetzelfde verhaal vertelt, zaken beschrijft die geen steek lijken te houden of verward gedrag vertoont?
Met andere woorden, hoe kan je dit als zinvol zien en er zinvol naar handelen?
Door vooral jezelf te zijn, écht te zijn, en te kunnen 'invoelen' in de ander kan je helpen.
Je eigen emoties weten uit te sluiten zodat je je ten volle kan richten op de innerlijke hier-en-nu beleving van de oudere heb ik als het allerbelangrijkste ervaren. We zijn het immers zo gewoon om alles vanuit eigen perspectief te bekijken, ons denken daarin te betrekken en er vaak ook nog emotioneel op te reageren, dat we moeite hebben om op een diepinnerlijk niveau met een volgens de maatschappij 'geschonden' mens om te gaan. Bij mensen met dementie is het immers zo dat net het filterende denkvermogen beetje bij beetje wegvalt waardoor onverwerkte emoties en ervaringen te pas en onpas naar boven komen. Het onderdrukkingsmechanisme dat we gedurende ons leven zo goed weten te beheersen begint immers aan kracht te verliezen. En alles wat we dus onbewust hebben ervaren en/of hebben verdrongen, zal tot in de laatste levensfase naar aandacht komen vragen. Dat is, naar mijn gevoel, wat diep onderliggend de oorzaak is van dementie.
Om die reden hebben we er dus allemaal baat bij om onze chaos aan emoties, trauma's, conflicten en worstelingen zo goed mogelijk (en liefst ook zo snel mogelijk) te leren doorvoelen door ze te accepteren en nadien bewust te helen, zodat we ze op latere leeftijd niet op een minder fraaie manier op ons bord krijgen voorgeschoteld.
De chaos die ouderen met dementie ervaren kan makkelijker begeleid worden als je hiermee creatief, speels en met veel humor weet om te gaan.
Omgaan met mensen met dementie vraagt veel energie en opoffering, maar je krijgt er ook veel voor terug. En dat is helemaal geen cliché; ze zijn immers een prima spiegel voor je eigen helingsproces. De innerlijke thema's en onderliggende blokkades waarmee ze worstelen zijn vaak ook de thema's waaraan je zelf aandacht kan leren schenken.
Door artistiek met hen te werken, leert hun innerlijke gewoel plaats te maken voor rust en bezinning. Door hen bijvoorbeeld te laten puzzelen met steentjes of papiersnippers kan net het ‘ik’ helpen om opnieuw orde op zaken te stellen in hun chaotische gevoelsleven.
Niets moet, alles kan.
Kunstzinnige therapie werkt immers niet alleen bij ouderen wiens ordenend geheugen hen in de steek laat, maar bij iedereen die inzicht en verdieping wil krijgen in zijn/haar gevoelsleven.
Al te vaak nog lopen we rond als wandelende hoofden, terwijl het net de kunst is om je hele lichaam te bewonen. In onze dagelijkse communicatie zou de 80/20 verhouding van toepassing moeten zijn: 80% vanuit het lichaam, 20% vanuit de ratio. Een uitdaging voor velen! Als we ons hoofd tenslotte kunnen verbinden met dat deel van ons lichaam dat we afwijzen, zal het ons een belangrijk inzicht brengen. We worden er wijzer en krachtiger door. Kunstzinnige therapie is hiervoor een dankbare en vooral laagdrempelige en rustgevende methode.
"Als je met je hoofd praat, zul je spreken met het hoofd van een ander. Als je vanuit je hart spreekt, zul je het hart van de ander raken. Spreek je vanuit je ziel, dan bereik je andermans ziel." - Italo Magni
Ik sta er dan ook steeds weer van versteld hoe iemand los leert laten door simpelweg te ontspannen en daardoor gefocused te creëren. Of hoe iemand tot bezinning komt door zich open te stellen voor wat men niet kent en/of waar men geen vat (meer) op heeft.
Liefde geven aan de bijzonderen, een ze ook terug mogen ontvangen, is mijn dagelijkse klein en groot 'bijzonder geluk'.
Fotoalbum: Kunstzinnige therapie in Woonzorgcentrum Huize Roborst in Zwalm en in Woonzorgcentrum OLV Ter Veldbloemen in Oosterzele.