Judith Scott
Judith Scott (1943 – 2005) werd geboren met het syndroom van Down. Op jonge leeftijd verloor ze ook haar gehoor ten gevolge van roodvonk, iets wat pas later in haar jeugd bekend werd. Omwille van haar verstandelijke beperkingen werd Judith op haar zevende in een instelling geplaatst, waar ze langzamerhand wegkwijnde. Pas decennia jaren later haalde tweelingzus Joyce haar weg uit het instituut om bij haar te komen inwonen. Toen Judith vierenveertig was, ging ze voor het eerst naar het Creative Growth Art Center in Oakland, waar ze twee jaar later bijzondere werken begon te maken met alles wat ze maar kon vinden uit haar omgeving. Soms stal ze zelfs kostbare voorwerpen die ze net zolang 'omwikkelde' met wol of katoendraad tot ze niet meer te herkennen waren. Daardoor ontstonden er dikwijls grote coconachtige werken, die een uitgesproken blik wierpen op haar diepinnerlijke leven. De felbesproken Amerikaanse kunstenares werkte in het atelier vijf dagen per week, gedurende achttien jaar, en maakte in totaal meer dan tweehonderd werken. Of ze zich wel of niet bewust was van de kunst die ze maakte, doet weinig ter sprake. Wel kan haar werk gezien worden als een onmiskenbare poging om zichtbaar te maken wat ze niet kon uitspreken, en dit op een hoogst persoonlijke artistieke manier.
En het is dáár dat de werkelijke spirituele kracht van kunst ligt.
Kunst kanaliseert
Het gaat erom dat wat inwendig is, uitwendig wordt. Pas dan kan er een wisselwerking met de ander ontstaan.
Bij kunst gaat het erom dat wat inwendig is, uitwendig wordt. Pas dan kan er een wisselwerking met de ander ontstaan. Vandaar dat kunstfenomeen Jan Hoet altijd zei dat het kunstwerk een subject is en dat wij het object zijn. Meestal zien mensen het andersom. Omdat ze vat willen krijgen op dat werk denken ze dat ze het moeten bekijken zoals de wetenschap een object observeert. Ook de tekstbordjes naast de werken in musea houden dat idee nog steeds levende, vaak zijn het slechts opsommingen van nietszeggende geschiedkundige feiten. Zo'n aantekening zorgt er dan ook voor dat de spirituele kracht van het kunstwerk gedeeltelijk verloren gaat. Maar een kunstwerk is en blijft allereerst een subject, een onderwerp komende vanuit het diepste zelf van de kunstenaar.
Kunst kan iemand écht in vervoering brengen, omdat het komt vanuit het gevoel, de taal van de ziel.
Wanneer een kunstenaar kunst maakt, ervaart hij/zij een zekere eenheid met zijn/haar kunstwerk, maar ook met het hogere dat hem of haar inspireert. Vandaar dat kunst iemand écht in vervoering kan brengen, omdat het komt vanuit het gevoel, de taal van de ziel. Om die reden kunnen we kunst spiritueel noemen. Kitsch daarentegen wordt verstandelijk gemaakt, bijgevolg zal het de ziel niet weten te raken.
Maar Judith's werk ráákt. Het komt van diep binnenin, en dat voelen we ook, diep binnenin. Dat wat zij, letterlijk dan, niet onder woorden kon brengen, werd zichtbaar via haar werk. Het was háár manier van communiceren, háár taal, die nog steeds tot ons spreekt omdat we, mits voldoende zelfonderzoek, onze eigen veelheid aan complexen erin herkennen.
Verdrongen gevoelens, intuïtieve ingevingen, vermoedens... het zijn allemaal zaken die we moeilijk onder woorden kunnen brengen. Alleen kunst waagt zich eraan die zaken aan het licht te brengen.
Judith mag dan verstandelijk beperkt zijn geweest, wat ze niet kon verwoorden, zocht en vond het licht. Echter, geen mens kent zichzelf door en door, en niet alles wat diepgeworteld zit, kan verbaal worden verwoord. Verdrongen gevoelens, intuïtieve ingevingen, vermoedens... ze maken deel uit van spirituele processen die we moeilijk onder woorden kunnen brengen. Alleen kunst waagt zich eraan die zaken aan het licht te brengen. Ze vult aan daar waar onze psyche spaak loopt, 'verwoordt' wat we vaak hebben gevoeld of gedacht, maar niet kunnen uiten of verklaren. Ze slaagt erin iets wat van diep binnenin komt, op te pikken, om te werken en ons terug te schenken, zodat we onszelf daardoor beter kunnen leren kennen en begrijpen.
Kunst kan daarom, door haar talrijke psychologische functies, een therapeutisch medium zijn, in staat om ons te begeleiden, te amuseren en troost te bieden zodat we betere en gelukkigere versies van onszelf kunnen worden. Ze helpt ons herinneren, schenkt zelfinzicht, geeft hoop, toont het onvermijdelijk leed dat ons treft en bezorgt ons daardoor een opmerkelijk gevoel van evenwicht. Ze stelt ons in staat de eenvoudige dingen in het leven opnieuw waarderen, maakt ons nieuwsgierig naar onze eigen vreemde trekken én die van de ander, en is tenslotte niet bang ons te confronteren met de 'schoonheid' van die vaak diep verdrongen schaduwkanten, zodat iedereen die in contact komt met kunst de kans krijgt dichter bij zijn ziel te komen.
Kunstenaars als Judith Scott laten ons op een prettig gestoorde manier zien wat er voor de ziel werkelijk toe doet, maar ook hoe we dat kunnen onthouden. Zolang kunst ons kan tonen wat van groot belang is en het ons kan laten vasthouden nadat het verdwenen is, zolang kan het ook dienst doen als een krachtig innerlijk bewustwordingsmechanisme op zowel micro- als macroniveau.
Hersenen reageren op kunst net zoals op liefde
Kunst heeft de kracht om ons te doen focussen op de belangrijkere dingen in het leven, ook al zijn die vluchtig of moeilijk te vatten. Op die manier komen ze dichter bij ons te staan en kunnen we ze ook de centrale plek geven die ze verdienen in ons bestaan. Denk maar aan de innige omhelzing van een moeder met kind die ons treft tot in het diepste van onze ziel. Of de traagheid van voorbijdrijvende wolken die fel contrasteren met onze dagelijkse drukte, een zonsondergang die ons telkens weer ontroert of de wind die ons de verzuchting brengt die we nodig hebben.
Uit een Brits onderzoek van de Universiteit van Londen (2011) bleek zelfs dat kunst waarnemen een mens even gelukkig kan maken als wanneer men kijkt naar iemand van wie men houdt.
Terwijl proefpersonen dertig schilderijen van wereldberoemde kunstenaars zoals Constables, Ingres, Guido Reni,... te zien kregen, werden ondertussen hersenscans uitgevoerd. Wanneer ze naar de kunstwerken keken die ze het mooist vonden, verhoogde de bloedstroom met meer dan 10 procent, wat net zoveel is als wanneer men een geliefde in de ogen kijkt.
Mensen die zich depressief voelen, kunnen beter kunst beoefenen, omdat er dan focus nodig is en er een verwerkingsproces op gang kan komen.
Echter, belangrijk is wél dat je jezelf niet verliest wanneer je naar kunst kijkt. Mensen die zich depressief voelen, kunnen beter kunst beoefenen, omdat er dan focus nodig is en er een verwerkingsproces op gang kan komen. Wanneer je enkel op een passieve manier opgaat in kunst, in muziek, poëzie... omdat je je eigen leed daarin herkent, is de kans groter dat je erin blijft steken. Wees daar alert op.
Maar of het nu gaat om een landschapsschilderij, een sculptuur, een portret of abstracte kunst waartoe mensen getrokken zijn, het is duidelijk dat de hersenen heel erg actief zijn in het deel dat gerelateerd is aan natuurlijk genot, wat op zich een wezenlijk diepe inwerking heeft op de ziel. Dit bewijst nog maar eens dat bezuinigen op kunst en cultuur, vooral ook op school, verre van aangewezen is. Kunst kan er immers voor zorgen dat we terug sensuele wezens worden, ze kan ons lessen leren in empathie, tederheid, liefde; ze kan ruimte scheppen voor innerlijk verdriet, angst en eenzaamheid, en ons doen inzien dat dit eigen is aan de mens. Zonder schaamte kan ze ons terug onze erotiek, gevoeligheid, intimiteit en kwetsbaarheid leren ervaren, ons doen herinneren aan de pracht en kracht van de natuur, en dus ook aan onze eigen innerlijke natuur, zodat we ons terug in haar verdiepen.
Kunst leidt onze ziel in goede banen door ons visueel terug te schenken waarmee we innerlijk worstelen.
Kortom, kunst doet ertoe. Ze leidt onze ziel in goede banen door ons visueel terug te schenken waarmee we innerlijk worstelen. Ze vangt het verborgen deel van onszelf op dat we moeilijk tot uiting kunnen brengen, en kanaliseert en ontwikkelt op die manier ons bewustzijn. Kunst kan ons dus de richting tonen die we op moeten, om zelfbewust in het leven te staan, bewust van onze zielsmissie.
Through art we
FEEL
KNOW
INTEGRATE
CREATE
PRESENT
Sincerely Yours,
The Brave Tenderness Roars